Yabancı basında Orta Asya — Eylül 2022

Semerkant’taki ŞİÖ zirvesi, Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki askeri çatışma, Kazakistan’daki erken cumhurbaşkanlığı seçimi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle artan gerilim, İran ve Hindistan ile ilişkiler Eylül 2022’de Orta Asya’da dış basının gündeminde yer alan konulardan bazılarıydı.

Kazakistan: Askeri bütçede artış ve yeni askeri doktrin

Kazakistan 2022 yılında savunma sektörü için bir trilyon tenge ayırdı. Bu rakam bir önceki yıla göre 303,7 milyar daha fazla. Savunma harcamalarındaki önemli artış karşısında yetkililer askeri doktrini değiştirmeye karar vermiştir. Kazakistan, 2022-2024 devlet bütçesinin 02 Aralık 21 tarihli ilk versiyonunda savunma için 858,8 milyar tenge ayırdı. Bu paranın %61’i Savunma Bakanlığı’na, geri kalanı ise Acil Durumlar Bakanlığı ile Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı’na ayrılmıştır. Toplam bütçenin yarısı — 494.6 milyar KZT — savunma bakanlığına gidecek. Ancak Mayıs 2022’de savunma bütçesi 162.6 milyar KZT (Savunma Bakanlığı için 56.9 milyar KZT dahil) artırılarak bir trilyon 21 milyon KZT’ye yükseltildi. Bu rakam geçen yılın bütçesinden 303.7 milyar daha fazladır.

Bazı ülkelerde Ağustos 2022 istikrarsızlaşma analizi

1 Ağustos — 31 Ağustos 2022 tarihleri arasında Orta Asya ülkelerinin yanı sıra Türkiye, İran ve Azerbaycan’da toplam 233 protesto eylemi gerçekleştirildi. Temmuz 2022’nin aksine en çok protesto yapılan ülke Türkiye (87), katılımcı sayısı bakımından en büyük protesto ise (yaklaşık 1000 kişi) Özbekistan’da gerçekleşti.

Yabancı basında Orta Asya — Temmuz 2022

Temmuz 2022 Orta Asya’da siyasi açıdan hareketli geçti: Yapılan analizler arasında Rusya ve Batı arasında ülkelerin dengelenmesi, güvenlik ve insan hakları konuları, kitlesel protestolar ve Orta Asya Devlet Başkanları IV İstişare Toplantısı yer aldı.

Orta Asya’da toplu  protestolar

Ay boyunca 7 ülkede 210 protesto  ve/veya toplu eylem düzenlendi. Temmuz 2022’de Türkiye’de 75, İran’da 67, Azerbaycan’da 50, Kazakistan’da 31, Kırgızistan’da 13 ve Özbekistan’da 2 protesto eylemi kaydedildi.  Katılımcı sayısı bakımından en çok protesto Özbekistan’da gerçekleşti. Karakalpakistan’ın özerkliğinin kaldırılmasına ilişkin Özbekistan Anayasası’nda yapılan değişiklikler, yaklaşık 20-25 bin kişinin  katıldığı toplu protestolara neden oldu.

Orta Asya liderler zirvesi: Yeni bir ittifak kurma niyeti mi var?

Bölgedeki beş ülke arasında dostluk, iyi komşuluk ve işbirliğini teşvik edecek yeni bir ortaklık anlaşmasının 20-21 Temmuz tarihlerinde Kırgızistan’ın Cholpon-Ata kentinde düzenlenecek olan Orta Asya Devlet Başkanları Dördüncü İstişare Toplantısı’nda imzalanması bekleniyor.

Kazakistan’ın dış politikasında Güney Kafkasya: çıkarlar ve beklentiler

Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’dan oluşan Güney Kafkasya bölgesi, coğrafi ve ekonomik faktörler nedeniyle Kazakistan’ın dış politika öncelikleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Bununla birlikte, cumhuriyet bu ülkelerin her biriyle oldukça karşılıklı fayda sağlayan bir ilişki biçimi kurmuş ve teşvik etmektedir. Ayrıca bu yıl Kazakistan ile Güney Kafkasya cumhuriyetleri arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümü.

➜