Ocak 2022’de Türki̇ye’de olmuş protesto kroni̇kleri̇

Orta Asya ve Güney Kafkasya devletleri Aralık — Ocak ayları boyunca “kaynadı”. Son 2 ay, bölgedeki Türk ve İran-Türk nüfusa sahip en az 7 ülkede (Türkiye ve İran’ın kendisi hariç) protesto faaliyeti düzeyi açısından kesinlikle eşi görülmemiş bir hale geldi.

Ama yine de sınırları genişletmeye ve protesto resmini daha tam olarak değerlendirmeye değer. Her şeyden önce, hoşnutsuzluğun yayılmasının bölgesel ölçeğini anlamak için.

Ocak ayında Türkiye’de 19 protesto ve/veya grev kaydedildi. Bunların çoğu barışçıl protestolardı. 3’ü ülkenin en büyük şehri olan 10 yerleşim yerini etkiledi. Protestoların en çok yaşandığı şehir İstanbul oldu: 19 eylemden 10’u burada gerçekleşti.

Genelde, coğrafi olarak, protestoların çoğu Türkiye’nin batı ve güneybatı kesimlerinde, kıyı veya komşu şehirlerde gerçekleşti.

Protestocuların sayısı çoğunlukla 100 kişiyi geçmedi. Bunun tek istisnası, hayvanlara zulme karşı savaşan aktivistlerin mitinglerden ayrılmasıydı: yaklaşık 2.000 protestocu vardı.

Protestoların en büyüğü ayın ikinci yarısında geldi. Ve 01/12/22’den bu yana ülkedeki sosyal-ekonomik durumdan memnuniyetsizliğin sayısı keskin bir şekilde arttı: 11 protestodan 9’u bu özel konuya ayrıldı. İnsanlar daha yüksek ücret talep etmeye başladılar (5) ve elektrik maliyetindeki artıştan aktif olarak şikâyet ettiler(4).

OCAK 2022 PROTESTO FAALİYET ÖZETİ

1) 09.01.22

Yer: Kadıköy (İstanbul)

• Protesto faaliyetinin şekli: pankartlarla miting. Pankartlarda «Sokak hayvanları başıboş bırakılmayacak» yazıyor.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 2000.
• Ana katılımcılar: Hayvan hakları aktivistleri ve evcil hayvan sahipleri
• Sebep: R. Erdoğan’ın sokak köpeklerini şehrin sokaklarından ‘kaldırma’ kararı. Kolluk kuvvetleri protestoculara müdahale etmedi.
• Sonuç— dağılmış eylemin katılımcıları.

2) 11.01.22

Yer: Elazığ, Fırat Üniversitesi önü.

• Protesto eyleminin şekli: Fırat Üniversitesi önünde miting.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 50 öğrenci.
• Ana katılımcılar: Tıp Fakültesi öğrencileri.
• Sebep: kamuoyunun gençler üzerindeki baskısını protesto etmek için.
• Neden: Öğrenci Enes Kara’nın üniversite yurdundaki ve ailesinin baskısıyla intihar etmesi.
• Sonuç: Enes Kara’nın ölüm sebepleri ve gençlerin taleplerine ilişkin basın açıklamasını okudular. Polis müdahale etmedi. Öğrenciler dağıldı.

3) 13.01.22

Yer: Mersin (Yenişehir)

• Protesto eyleminin şekli: Türkiye’nin 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi fonunda pankartlı bir miting. Sloganlarda şunlar yazıyor:
  -Biz yükseldik!
  -Kadın Katliamlarına Artık Yeter!
  -Adam vurur, devlet korur!
  -Öldürülen kadınlar bizim isyanımızdır.
• Sebep: Mersin (Raziye Özkay) ve İstanbul’da (avukat Dilara Yıldız) kız çocuklarının öldürülmesi.
• Katılımcı sayısı: 30-45 yaş arası 19 kadın.
• Ana katılımcılar: Mersin şehrinin “Kadın Platformu” aktivistleri.
• Organizatörler: Mimoza Kadınları Derneği.
• Sonuç: Eylemin katılımcıları dağıldı.

4) 14.01.22

Yer: İstanbul (BBC binası önü)

• Protesto eyleminin şekli: Genel Grev.
• Katılımcı sayısı: 19 gazeteci, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Başkanı Gökhan Durmuş ve Türkiye İşçi Milletvekili Ahmet Şık.
• Ana katılımcılar: BBC çalışanları
• Sebep: Türkiye’de yüksek enflasyon ve yaşam pahalılığı, gazetecilerin satın alma gücünü etkiliyor. Protestocular ayrıca BBC gazetecileri olarak haklarına İngiltere’de ve diğer BBC bürolarında saygı gösterilmediğine dikkat çekti.
• Neden: Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve BBC, toplu pazarlık sırasında anlaşmaya varamadı.
• Sonuç: Eylem protestocuların ayrılması ile sona erdi.

5) 14.01.22

Yer: İstanbul (İstiklal)

• Protesto eyleminin şekli: Fırat Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin protesto eylemlerinin devamı olarak İstanbul’da yürüyüş alayı.
• Aktif hashtag: #EnesKara.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 100 kişi.
• Ana katılımcılar: Fırat Üniversitesi tıp fakültesi öğrencileri.
• Sebep: kamuoyunun gençler üzerindeki baskısını protesto etmek için.
• Neden: Öğrenci Enes Kara’nın üniversite yurdundaki ve ailesinin baskısıyla intihar etmesi.
• Zor kullanma: Polis zor kullanarak protestocuları dağıttı (kol sıkma, cop). Basın muhabirleri dahil 83 tutuklu (2).
• Organizatörler: «Barınamıyoruz» ve «Yurtsuzlar» Hareketi.

 

6) 17.01.22 

Yer: İstanbul, Beykoz (şarkıcı Sezen Aksu’nun evinin önü).

• Protesto eyleminin şekli: miting.
• Katılımcı sayısı: 20 kişi.
• Ana katılımcılar: İslamcı sağ görüşlü vatandaşlar.
• Sebep: popüler bir şarkının dini topluluk tarafından inanca hakaret olarak algılanması.
• Neden: “Cahil Havva ve Adem’e selam olsun” ifadesinin uygunsuz bir şekilde kullanıldığı Aksu şarkısının 2007’de yeniden çevriminin yayınlanması.
• Güç kullanımı: Gözlenmedi. Polis oradaydı fakat amacı protestonun trafiğe karışmamasını sağlamak içindi.
• Sonuç: Açıklamanın okunmasının ardından protestocular dağıldı.

7) 17.01.22

Yer: Ankara (Çankaya Tunalı Hilmi caddesi üzerinde)

• Protesto eyleminin şekli: Fırat Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin protesto eylemlerinin devamı olarak Ankara’da yürüyüş alayı. “Enes Kara isyanımızdır” sloganı attılar.
• Aktif heşteg: #EnesKara.
• Katılımcı sayısı: tanımlanmadı.
• Ana katılımcılar: Fırat Üniversitesi tıp fakültesi öğrencileri.
• Sebep: kamuoyunun gençler üzerindeki baskısını protesto etmek için.
• Neden: Öğrenci Enes Kara’nın üniversite yurdundaki ve ailesinin baskısıyla intihar etmesi.
• Zor kullanma: Pankart açmaya çalışırken polis müdahale etti. Çok sayıda genç öğrenci gözaltına alındı.

Yoldan geçen vatandaşlar, polisin sert tavrını eleştirerek, “Bunu yapmayın, onlar daha çocuk” dediler.

8) 20.01.22

Yer: İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.

• Protesto eyleminin şekli: üniversitenin önünde miting.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 70 kişi.
• Ana katılımcılar: İstanbul’daki Boğaziçi Üniversitesi (Boğaziçi) profesör kadrosu.
• Sebep: Rektörlüğe Prof. Dr. Mehmet Naci İnci’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından atanması.
• Neden: Sebep birkaç faktördü: Daha önce rektör seçimlerinin üniversitede belirlendiği gibi üniversitenin profesör kadrosu arasından seçilmemesi ve Rektörün atama yolu ile göreve getirilmesi
  — seçilmiş üç dekanın görevden alınması,  Rektör Mehmet Naci İnci sebep olarak, dekanların haklarında açılan “disiplin” soruşturmaları nedeniyle görevden alındıklarını söyledi.
• Sonuç: Eylem, katılımcılarının dağılmaları ile sona erdi.

Aslında bu, Melih Bulu’nun üniversiteye ilk rektör olarak atandığı Ocak 2021’de başlayan protestonun devamıdır. Daha sonra cinsel tercihleri farklı grupların haklarını korumaya yönelik eylemlere dönüşen kitlesel protestoların başlaması için bu ilk adımdı.
2021 yılında üniversitenin bağımsızlığını desteklemek için düzenlenen protestolara görevlerinden alınan üç dekanın da katılması dikkat çekicidir.

9) 21.01.22

Yer: Samsun

• Protesto faaliyeti şekli: YEPAŞ binası önünde miting.
• Katılımcı sayısı: 19 kişi.
• Ana katılımcılar: şehrin sakinleri.
• Sebep: Yüksek elektrik faturaları.
• Organizatörler: Özgürlük ve Dayanışma Partisi (SOL).
• Sonuç: Açıklama okunduktan sonra grup dağıldı.

10) 23.01.22

Yer: İstanbul (Bakırköy)

• Protesto eyleminin şekli: İstanbul’daki Olimpiyat Merkezi önünde miting.
• Katılımcı sayısı: 70 kişi.
• Ana katılımcılar: bir grup Uygur azınlık temsilcisi.
• Sebep: Çin’deki 2022 Kış Olimpiyatları.
• Organizatörler: Doğu Türkistan Spor ve Kalkınma Derneği başkanı Tahir Gökbayrak’tır.
• Sonuç: Açıklamanın okunmasının ardından göstericiler dağıldı.

11) 24.01.22

Yer: İstanbul (Trendyol ofis önü)

• Protesto eyleminin şekli: Genel Grev.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 100 kişi.
• Ana katılımcılar: Trendyol ticaret platformunun kuryeleri.
• Sebep: Resmi enflasyon oranı olan %36’ya rağmen yetersiz maaş artışı (%11).
• Sonuç: Kampanya sonrasında çalışanların maaşlarına ödenen zam oranı %38,8’e yükseltilmiştir.

12) 25.01.22

Yer: İstanbul (İstanbul Yeni Havaalanı).

• Protesto eyleminin şekli: miting. Protestocular, kendilerine otel odası verilmesini talep eden sloganlar attılar.
• Katılımcı sayısı: 100’den fazla.
• Ana katılımcılar: İstanbul havaalanında mahsur kalan turistler.
• Sebep: Yoğun kar yağışı nedeniyle uçuş ertelendi.
• Tamamlanma: Türk Hava Yolları dış hat uçuşlarında 5.420 yolcu ağırladığını duyurdu.
• Güç kullanımı: Polis takviyeleri havaalanı binasına geldi, ancak herhangi bir güç kullanılmadı.

13) 27.01.22

Yer: Antalya

• Protesto eyleminin şekli: Genel Grev.
• Katılımcı sayısı: tanımlanmadı.
• Ana katılımcılar: HepsiJet kuryeleri.
• Sebep: Bir koli teslimatı için ödemede sadece 1TL artış.
• Neden: Trendyol kuryelerinin başarılı protesto eylemi.
• Talepler:
  -12.500 TL + KDV’ye varan maaş artışı;
  -50. km’den itibaren her kilometre için yakıt ödemesi;
  -HepsiJet çalışanları üzerindeki haklarını talep etmeleri  nedeni ile işveren  baskısına son vermek;
  -protestolar nedeniyle iş akdi feshedilenlerin sözleşmelerinin yenilenmesi.

14) 27/01/22

Yer: Denizli

• Protesto eyleminin şekli: Genel Grev.
• Katılımcı sayısı: 60 kişi.
• Ana katılımcılar: Aras Kargo kuryeleri.
• Sebep: %10 maaş artışı.
• Neden: Trendyol kuryelerinin başarılı protesto eylemi.

15) 29.01.22

Yer: İstanbul (Trump Tower önü)

• Protesto faaliyeti şekli: Genel Grev, protesto kapsamında kuryeler yere bozuk para (1 TL) attı.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 50 kişi.
• Ana katılımcılar: HepsiJet kuryeleri.
• Sebep: Bir koli teslimatı için ödemede sadece 1TL artış.
• Talepler:
  -12.500 TL + KDV’ye varan maaş artışı;
  -işten çıkarılan tüm işçilerin işe iade edilmesi;
  -tüm çalışanlarla bir yıllık yeni sözleşmenin imzalanması.
• Neden: Trendyol kuryelerinin başarılı protesto eylemi.

16) 30.01.22 

Yer: İzmir (Bayraklı)

• Protesto eyleminin şekli: Ellerde boş tencere ve kaplar ile yürüyüş. Sloganlar: “Elektrik fiyatlarını geri alın”.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 20 kişi.
• Ana katılımcılar: şehrin sakinleri.
• Sebep: Yüksek elektrik faturaları.
• Sonuç: dağıldılar.

17) 31.01.22 

Yer: İstanbul (Scotty genel merkezinin önü)

• Protesto eyleminin şekli: Genel Grev.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 40 kişi.
• Ana katılımcılar: Scotty kuryeleri.
• Sebep: yetersiz maaş artışı.
• Talepler: %40 maaş artışı.
• Sonuç: Talepleri okunduktan sonra dağıldı.

18) 31.01.22

Yer: Bodrum (Konacık)

• Protesto eyleminin şekli: Miting. Sloganlar: Diğer sebeplerin yanı sıra hükümetin istifasını isteyen sloganlar da vardı.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 100 kişi.
• Ana katılımcılar: şehir sakinleri, muhalefet partilerinin temsilcileri CHP, İyi Parti , DEVA, TİP, EMEP, HDP, ÖDP.
• Sebep: Yüksek elektrik faturaları.
• Talepler: tarife artışlarının iptali.
• Sonuç: açıklamayı okuduktan sonra dağıldı.

19) 31.01.22

Yer: Rize

• Protesto eyleminin şekli: miting.
• Katılımcı sayısı: yaklaşık 70 kişi.
• Ana katılımcılar: şehrin sakinleri.
• Organizatör: CHP.
• Sebep: Elektrik, gaz ve artan gıda fiyatları için yüksek faturalar.
• Talepler: tarife artışlarının iptali.
• Sonuç: Elektrik tarifelerinin artırılmasına yönelik çok sayıda protestonun ardından, Türkiye Cumhurbaşkanı 31 Ocak’ta yapılan kabine toplantısının ardından konuyla ilgili bir açıklama yaptı. Erdoğan, elektrik tarifelerinin yeniden düzenlenmesi için ilgili kurumlara talimat verdiğini açıkladı. Elektrik tüketim kotası 150 KW 210 KW çıkarıldı.