60 кундан камроқ вақт ичида турк ва Эрон-туркий аҳолиси бўлган 7 мамлакатларида норозилик ва/ёки тартибсизликлар бўлиб ўтди. Улар 34 та жойга таъсир кўрсатдилар, 13 да оммавий тартибсизликлар ёки қуролли тўқнашувлар юз берди. Чегара ҳудудлари норозилик фаолиятига енг мойил еди.
Январ ойидаги тинч норозилик акциялари ва Қозоғистонда кузатилган тартибсизликлар кўплаб кузатувчиларга қўшни туркий давлатларни беқарорлаштириш модели бўлиб туюлди. Аммо шу аснода умуман минтақавий расм кўзга ташланмайдиган бўлиб чиқди. Бу қуйидагича: сўнгги икки ой аҳолисининг аксарияти турклар ёки Эрон халқлари ва турклар бўлган барча мамлакатларда норозилик фаолиятининг сезлиги ва миқёсида мисли кўрилмаган ҳолга айланди. Туркия ва Эронни парда ортида қолдириб, Марказий Осиё ва Жанубий Кавказ давлатларининг ягона туркий-Ерон майдони: Афғонистон, Тожикистон, Қирғизистон, Ўзбекистон, Қозоғистон, Туркманистон, Озарбайжон деб ҳисоблаймиз. Бу ерда 7 жами мамлакатлар.
2021-йил ноябр ойи охиридан 2022-йил январ ойи охиригача — ана шундай қисқа давр ичида санаб ўтилган давлатларнинг ҳеч бири норозилик фаоллигидан қочишга муваффақ бўлмади. Унда белгиланган майдон миқёсида жами 32 та шаҳар ва иккита қишлоқ қамраб олинди. Учта мамлакатда булар, жумладан, пойтахтлар — Қозоғистон, Қирғизистон ва Озарбайжонда еди.
Норозилик фаолиятига тортилган 34 та қароргоҳдан 13 тасида – Қозоғистон, Тожикистон, Афғонистонда оммавий тартибсизликлар ва қуролли тўқнашувлар содир бўлди.
5 мамлакатдан 7 тасида норозилик ҳаракатлари ёки тартибсизликлар иштирокчилари сони бир сутка ичида – Қозоғистон, Тожикистон, Афғонистон, Туркманистон, Қирғизистонда 100 кишидан ошиб кетди.
Қишлоқ жойлардан 20-35 ёшдаги эркаклар норозиликларни авж олдиришга мойиллиги билан аҳолининг турли тоифаларидан ажралиб турганлар. Улар 4-11 январ кунлари Қозогистонда қўзғолончилар орасида, 25-28 ноябр кунлари еса Хорогда (Тожикистоннинг Тоғли-Бадахшон Мухтор вилояти) норозилик намойишлари ва тўқнашувлар пайтида устунлик қилди.
Касбий асосда шаклланган гуруҳлар орасида қуйидагилар ажралиб туради:
- Хусусий транспорт орқали пул топиш автомобил эгалари (кўпинча норасмий) 27 ноябр куни Ўзбекистонни Чироқчи туманида норозилик акцияси иштирокчилари орасида устин булди ва 2-3 январ куни Қозоғистонда – Манғистау вилоятида биринчи митингларда жуда сезиларли эди
- Нефт саноати ходимлари – 2-8 январ кунлари Қозоғистон Манғистау вилоятида ўтказилган норозилик намойишларида, шунингдек, 19 ва 21-23 январ кунлари бу ердаги норозилик ҳаракатларида (Жанаозен) фаол иштирок етди.
- Бозор савдогарлари – Қирғизистонда учта норозилик намойиши – 21-22 ва 27 декабр кунлари ҳамда 24 январ кунлари ташкил қилиши билан ажралиб туришди. Бу норозиликларнинг барчаси пойтахтда бўлиб ўтган бўлса-да, улар нафақат маҳаллий бозорлар ходимлари, балки мамлакат шимолидаги (Тўқмоқ шаҳри) ҳамкасблари томонидан ҳам уюштирилди.
- ОАВ ходимлари – пойтахтда, Қирғизистон шимолида ва жанубида (Бишкек, Ўш, Қоракўл) 23 январ куни бир вақтнинг ўзида учта норозилик акциясини ўтказди. Иштирокчиларнинг умумий сони 300 нафаргача эди.
Ўтган икки ой давомида белгиланган минтақадаги норозилик фаолиятини таҳлил қилганда, «географик» омил алоҳида қизиқиш уйғотади. Шундай қилиб, норозиликлардан таъсирланган 34 аҳоли пунктларидан 26-си қўшни давлатлар билан чегарада жойлашган маъмурий бирликларнинг (вилоятлар ва туманлар) бир қисмидир. Бундан ташқари, бу нақш минтақанинг барча мамлакатларида кузатилиши мумкин. Бу ҳодиса Қозоғистон ҳақида оз мучо маълумотлар билан кўрсатилган: у ерда 2-11 январ кунлари тинч норозилик акциялари ва/ёки тартибсизликлар эпицентри булган 24 аҳоли пунктларидан 19-си чегара маъмурий бирликлар ҳудудида жойлашган. Бундан ташқари, норозилик ҳаракатлари айнан Манғистау вилоятида (Туркманистон билан чегарадош) бошланган.
Географик нуқтаи назардан, яна бир қизиқарли кузатиш мумкин: норозилик ҳаракати бир давлатнинг чегара ҳудудидан бошқа қўшни минтақага «узатилди» :
- 27 ноябр куни Ўзбекистоннинг Қашқадарё вилоятида, 10 январ куни Туркманистоннинг қўшни Лебап вилоятида норозилик акцияси бўлиб ўтди, 13-15 январ кунлари еса норозилик акцияси ва қуролли тўқнашувлар Афғонистоннинг шимолдан Лебап вилоятига туташган Фарёб вилоятини қамраб олди.
- 4-11 январ кунлари Қозоғистон жанубидаги Олма-Ота вилоятида тартибсизликлар, 23-январ куни еса Қирғизистон шимолидаги қўшни Иссиқкўл вилоятида норозилик акцияси бўлиб ўтди.
- 25-28 ноябр кунлари Тожикистоннинг Тоғли-Бадахшон Мухтор вилояти пойтахтида норозилик намойишлари ва полиция билан тўқнашувлар бўлиб ўтди, 23 январ куни еса Қирғизистоннинг қўшни Ўш вилоятида ҳам норозилик акцияси бўлиб ўтди.
2021 ЙИЛНИНГ НОЯБР ОЙИ ОХИРИДАН 2022 ЙИЛНИНГ ЯНВАР ОЙИ ОХИРИГАЧА БЎЛГАН ДАВР УЧУН МИНТАҚА МАМЛАКАТЛАРИДА НОРОЗИЛИК ФАОЛИЯТИ ТЎҒРИСИДАГИ МАЪЛУМОТЛАР
Вақти: 25-28.11.21
Жойлашган жойи: Хорог шахри – Тоғли-Бадахшон мухтор вилоятининг маъмурий маркази (республиканинг шарқий қисми, Қирғизистон , Хитой ва Афғонистоннинг Шинжон Уйғур Мухтор вилояти билан чегарадош); аҳолисининг мутлақ кўпчилиги Помир халқларидир.
Норозилик фаолиятининг шакли: вилоят маъмуриятида ўтказилган митинг ва унинг давомида бинони қўлга олишга уриниш; ҳуқуқ-тартибот ходимлари билан тўқнашувлар; воқеалар жойига етиб келган Тожикистон парламенти депутати тошлар билан калтакланди ва бироз жароҳатланди.
Иштирокчилар сони: биринчи куни 2000 га яқин, иккинчи куни 4000 га яқин.
Асосий иштирокчилар таркиби: ёш йигитлар – вилоят маркази ва қўшни қишлоқлар аҳолиси.
Сабаби: маҳаллий элита ва аҳолининг марказ томонидан автоном вилоят устидан назоратни кучайтириши билан боғлиқ норозилиги; бу, айниқса, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг катта иштироки ва марказдан минтақавий даражадаги юқори лавозимли амалдорларни тайинлаш учун тўғри келади.
Баҳона: яқин атрофдаги қишлоқлардан бирида истиқомат қилувчи, ноқонуний хатти-ҳаракатларни содир етганликда гумонланиб қидирилаётган ҳуқуқ-тартибот ходимлари томонидан қотиллик; ўлдирилган одамнинг жасади яқинлари томонидан вилоят ҳокимлиги биноси олдидаги майдонга жиноятчиларни жазолаш талаби билан келтирилди.
Талаблар: Тоғли-Бадахшон вилоятининг реал мухториятига еришишга қаратилган сиёсий талаблар.
Ташкилотчилар – ўз-ўзидан.
Якунланиши – ҳокимият ва маҳаллий фаоллар ўртасидаги мулоқот натижасида воқеани ўрганиш учун қўшма гуруҳ ташкил етилди; расмийлар норозилик акцияси иштирокчиларининг талабларини қисман бажардилар (асосан сиёсий бўлмаган).
Оқибатлари: норозиликни икки иштирокчиси ўлдирилган, яна 17 нафари (фуқаролик жамияти фаолларига кўра) ва 12 нафар ҳуқуқ-тартибот ходими (расмийларга кўра) ўқотар қурол жарохатини олган.
Вақти: 27.11.21
Жойлашган жойи: Қашқадарё вилоятининг Чироқчи тумани республика жанубида (вилоят Туркманистон ва Тожикистон билан чегарадош); аҳолисининг мутлақ кўпчилигини титул миллат вакиллари — ўзбеклар ташкил етади.
Норозилик фаолиятининг шакли: автотрассани ёпиш.
Иштирокчилар сони – бир неча ўнлаб кишига яқин.
Асосий иштирокчилар таркиби: ҳайдовчилар.
Сабаби: йўл полицияси ходимларининг ноқонуний ҳаракатлари.
Талаблар: талаб қилинмади.
Ташкилотчилар – ўз-ўзидан.
Якунланиши – йўл полицияси ходимларининг кучли ҳаракатлари натижасида.
Оқибатлари: йўл полицияси ходимлари томонидан газ баллонини пуркаш натижасида кекса бир аёл енгил яраланган.
Вақти: 02-11, 19, 21-23 январ 2022 йил.
Жойлашган жойи: Норозилик намойишлар 02.01.22 да жанубда Туркманистон билан чегарадош, Шарқда еса Ўзбекистон тракибидаги Қорақалпоғистон Республикаси билан чегарадош Манғистау вилоятининг Жанаозен шаҳрида бошланди. 03-04 январда норозилик намойишлари мамлакатнинг 11 минтақасидан 14 га тарқалди. Енг катта миқёсда ва енг катта радикаллашиш билан бу намойишлар Шарқда Хитойнинг Шинжон-Уйғур вилояти билан, жанубда еса Қирғизистон билан чегарадош Олма-Ота вилоятида оммавий тартибсизликларга айланди. Бу кўрсаткич бўйича иккинчи (15.01.22 да эълон қилинган Бош прокуратура маълумотларига қараганда) Туркистон вилояти, яъни унинг собиқ маъмурий маркази Шимкент ҳисобланади. Вилоят Ўзбекистон билан чегарадош бўлиб, аҳолисининг 17% га яқини ўзбеклардир.
19 ва 21-23 январ кунлари Жанаозенда яна тинч норозилик акциялари ўтказилди.
Норозилик фаолиятининг шакли: 4-5 январ кунлари тинч норозилик акциялари тартибсизликларга айланиб, погром ва талон-тарож қилиш, маъмурий биноларга, касалхоналарга, полиция бўлинмаларига ва Миллий хавфсизлик қўмитасининг муассасаларига ҳужум қилиш, полициячиларни калтаклаш, қуролларни олиб қўйиш, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ва ҳарбий кучлар билан қуролли тўқнашувлар (охирги тинч норозилик акциялари 7-8 январ кунлари тўхтатилди).
Иштирокчилар сони: Қозоғистон Бош прокуратураси маълумотига кўра, норозилик фаолияти чўққиси 05.01.22 куни содир булди, мамлакат бўйлаб чиқишлари иштирокчиларининг умумий сони 50,000 га яқин эди.
Асосий иштирокчилар таркиби: Жанаозенда 02.01.22 куни содир булган биринчи норозилик акциясида автомобилистлар куп иштирок этди; буннан кейин бутун мамлакат бўйлаб, турли ёш ва ижтимойи гуруҳдаги кишилар, эркаклар ва аёллар иштирок этди, мамлакат ғарбида нефт саноати ходимлари яккаланиб қолди (улар 19 ва 21-23 январ кунлари Жанаозенда тинч норозилик ҳаракатлари иштирокчилари орасида ҳам устун келди). Қўзғолонларда асосан 20-30 ёшли эркаклар, катта даражада — қишлоқ жойларидан келган одамлар иштирок этган.
Сабаби: ҳукмрон элитадаги зиддиятлар; кўп давлат органлари ва иқтисодий соҳаларда собиқ Президенти Назарбоевнинг атрофидаги махсус жой; бой ва камбағал ўртасида катта фарқ; аҳолининг муҳим қисми қашшоқлашуви, айниқса, қишлоқ жойларда.
Баҳона: суюлтирилган газ нархларининг икки баравар ошиши.
Талаблар: 02.01.22 куни ижтимоий-иқтисодий характерга ега еди (газ ва озиқ-овқат нархларининг пастлиги, иш ҳақининг юқорилиги), кейинги икки кун ичида сиёсий талаблар тез-тез олдинга сурила бошланди. Улар орасида Назарбоевнинг сиёсатдан кетиши, сиёсий ислоҳотлар ва адолатли парламент сайловлари, сиёсий партияларни рўйхатга олиш қоидаларидаги ўзгаришлар, маҳаллий ҳокимият раҳбарларининг сайланиши, 1993 Конституциясини тиклаш, коррупцияга қарши кураш яккаланиб қолди.
Жанаозенда 19 ва 21-23 январ кунлари тинч норозилик акциялари иштирокчилари нефт саноати ходимларининг ҳуқуқларини ҳурмат қилишни ҳамда ой бошида тинч норозилик акциялари иштирокчиларига нисбатан тазйиқ ва репрессияларга чек қўйишни талаб қилдилар.
Ташкилотчилар – 03.01.22 бошлаб норозилик акциясини ташкил этишда ҳурматли маҳаллий аҳоли роли (масалан, Актау нефт ишчилари) ва ҳатто январ воқеалари олдин ҳукуматини танқид қилувчи фуқаролик фаоллари роли сезиларли булди. Уларнинг иштироки, айниқса, сиёсий талабларни шакллантириш, кўнгилли маърузачиларнинг чиқишларини бошқариш, чодир ва юрт ўрнатиш, маҳсулот харид қилиш учун маблағ йиғишда яққол намоён бўлди.
17.01.22 куни Франсияда сиёсий бошпана олган мухолифатдаги «Қозоғистон демократик танлови» ҳаракати раҳбари Мухтор Аблязов Россиянинг РИА Новости ахборот агентлигига берган интервюсида шундай деди: «… Бу норозилик еди, 2 январ куни одамлар суюлтирилган газ нархини пасайтириш талаблари билан чиқдилар, бизни бу билан ҳеч қандай алоқамиз йуқ… Учинчи куни эса мен жонли эфирга чиқдим. Мен иштирок етиш ва қўллаб-қувватлашга чақирдим… 4 январ куни норозилик кучайиб бораётганини кўриб, шунга кўра биз ҳаракатлар алгоритмини яна эълон қилдик.» Аблязов добавил, что сразу после первых протестов была активизирована деятельность «Координационного штаба», который находится в Киеве. «Намойишчилар бу штабга» қунғироқ чалиб, қандай ҳаракат қилиш ҳақида кўрсатма олди. «Маъмурий биноларни эгаллашга чақирдик», — дейди Аблязов.
21.01.22 куни Беларусь Президенти Александр Лукашенко Қозоғистон норозилик намойишлари ва тартибсизликлар ҳақида шундай деди: «… У ерда айрим мамлакатларнинг махсус хизматлари ишлади … махсус хизматларсиз бундай ҳаракатлар бир зумда, бир кун ичида мувофиқлаштирилмайди.»
Якунланиши – 5 — 19 январ оралигида республикада фавқулодда режим кучга кирди, «контртеррор операция » амалга оширилди; расмийлари намойишчилар талаблари баъзи бажарилди, жумладан, газ нархи 180 кунга пасайтирилди; тинч норозилик бостириш учун, айниқса, Манғистау вилоятида, ҳокимият яширинча ёшлар гуруҳларини, спортчиларни жалб қилди, улар одамларни тарқатиб юборишга чақирдилар, ўзбошимчалик билан палаткаларни буздилар.
Оқиботлари: (қурбонлари, жабрдийдалар, зарар): 227 киши ҳалок бўлди, улардин 19 киши ҳуқуқ-тартибот ходимлари, ҳарбий ходимлар; бундан кўпроқ 4,500 одамлар турли оғирлик даражасида яраланган; бундан кўпроқ 3,300 киши ҳибсга олинди (Қозоғистон Президенти матбуот хизмати маълумотлар йил 22.01.22); 351 кўчмас мулк объектлари тартибсизликлар пайтида зарар қилинди, шу жумладан 45 давлат идоралари бинолар ва 306 тижорат объектлар, бир бутун сифатида мамлакат тахминан миқдорида зарар 313 миллион доллар (Қозоғистон саноат ва инфратузилмани ривожлантириш вазирлигини 22.01.22 кунги маълумоти).
Сиёсий оқибатлари: собиқ Президент Назарбоев Давлат аппаратидаги сўнгги лавозимини йўқотди — Хавфсизлик Кенгаши котиби ва унинг яқин ҳамкорларини давлат тузилмаларидаги асосий лавозимлардан сиқиб чиқариш бошланди; Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти 2002 йилда ташкил етилганидан буён биринчи тинчликпарвар амалиётни ўтказди: аъзо давлатларнинг ушбу ташкилот мамлакатларида ҳукмрон режимларни сақлаб қолиш учун қўшма ҳарбий ҳаракатларни амалга оширишга тайёрлиги ва қобилияти намойиш етилди.; Марказий Осиё ҳукмрон элиталари назарида Россиянинг мавқеи мустаҳкамланди, бироқ айни пайтда аҳоли орасида Россияга қарши қарама-қаршиликлар кучайди, бу еса посцовет ҳудудидаги туркий ўлкаларда миллатчилик ҳиссиётларини мустаҳкамлашга ҳам ҳисса қўшмоқда.
Вақти: 10.01.22
Жойлашган жойи: Туркманистоннинг шарқидаги Лебап велаяти (вилояти) Фарап етрапи (тумани); шарқда ва жанубда бу вилоят, шунингдек, Фарап тумани Ўзбекистоннинг Қашқадарё вилояти билан (11/27/21 да норозилик акцияси бўлиб ўтган), жанубда эса афғон Фарёб билан чегарадош бўлиб, 13-15.01.22 да пуштун ҳукуматига қарши ўзбеклар ва туркманларнинг нутқи бўлган. Ўзбеклар Лебап вилоятида ҳам, Фарёб вилоятида ҳам аҳолининг салмоқли қисмини ташкил этади.
Норозилик фаолиятининг шакли: туман ҳокимлиги биноси яқинидаги митинг.
Иштирокчилар сони: 200 га яқин
Асосий иштирокчилар таркиби: номаълум.
Сабаби: аҳолининг оғир ижтимоий-иқтисодий аҳволи, шу жумладан Ўзбекистоннинг қўшни ҳудудларидаги вазиятга нисбатан.
Баҳона: субсидия қилинган бир қатор озиқ-овқат маҳсулотлари учун 01.01.22 дан нархи ошиши.
Талаблар: талаб қилинмади, лекин маҳаллий аҳоли ўз ҳолати ҳақида ҳукуматини хабардор ва давлатдан ёрдам учун мурожаат уринди.
Ташкилотчилар – шубҳасиз, режалаштирилган ҳаракатлар иштирокчилари ҳақида олдиндан хабар бермасдан, кўплаб одамларни бир жойда ва бир вақтнинг ўзида тўплаш мумкин емас еди – ижтимоий тармоқлар ва мессенжерлар орқали ўз ҳаракатларини мувофиқлаштириш қобилияти йўқлиги билан.
Якунланиши – йиғилганлар полиция томонидан тарқатиб юборилди.
Оқибатлари: Лебап ва қўшни Афғонистон билан чегарадош Марй вилоятида норозиликларнинг олдини олиш чоралари кучайтирилди.
Вақти: 13-15.01.22
Жойлашган жойи: Меймене шаҳри –шимоли Фарёб вилоятининг Туркманистоннинг Лебап вилояти билан чегарадош маъмурий маркази (10.01.22 да норозилик акцияси бўлиб ўтган); аҳолининг кўпчилигини ўзбеклар ва тожиклар ташкил етади.
Норозилик фаолиятининг шакли: намойишлар, Толибон ҳаракати марказий ҳукумат кучлари билан қуролли тўқнашувлар.
Иштирокчилар сони: бир неча минг одам.
Асосий иштирокчилар таркиби: ўзбеклар ва туркманлар.
Сабаби: Толибон режими остида Давлат тузилиши форматини аниқлаш доирасида паштунлар ва миллий озчилик вакиллари ўртасидаги тўқнашув.
Баҳона: Фарёб провинциясида таниқли ҳарбий ва сиёсий ўзбек арбобининг Толибон ҳаракати марказий ҳукумати вакиллари томонидан ҳибсга олиниши.
Талаблар: ҳибсга олинган ўзбек арбобини озод қилиш ва марказий ҳукуматда ўзбеклар ва туркманларнинг вакиллигини таъминлаш.
Ташкилотчилар – Фарёб провинциясининг туркий ҳарбий ва сиёсий элиталаридир.
Якунланиши Толибон ҳаракати марказий ҳукумати вакилларининг келишган чиқишлари, ўзбек арбобининг озод етилгани ҳақида ёлғон хабар тарқалиши, шунингдек, кейинчалик ўзбек дала қўмондонларининг ҳибсга олиниши ва у ерда катта ҳарбий кучлар топширилиши натижасида келиб чиқди.
Оқибатлари: маҳаллий – бир неча кундан бери Меймене шаҳри Толибон ҳаракатининг расмий қисми бўлган ўзбек қуролли тузилмалари назорати остига ўтди, аммо фақат марказий раҳбариятга бўйсунди, умуман олганда, паштунлар ва миллий озчиликлар (ўзбеклар, тожиклар, туркманлар) ўртасидаги зиддиятларнинг кескинлашуви.
Вақти: 15.01.22 (Хырдалан), 19.01.22 (Бокуда бўлмаган акция), 22.01.22 (Боку ва Габала тумани Kürd қишлоғи).
Жойлашган жойи: Боку; Хырдалан – пойтахтдан 5 км узоқликда жойлашган Озарбайжоннинг енг йирик шаҳарларидан бири; мамлакат шимолида жойлашган ва Доғистон чегарасига туташган Габала тумани Kürd қишлоғи.
Норозилик фаолиятининг шакли, иштирокчилар сони, асосий таркиби ва ҳаракатларни ўтказиш сабаблари:
15.01.22 йилда Хырдалан шаҳрида норозилик акцияси ишлаб чиқувчи компания биноси олдида квартира сотиб олган одамлар олдидаги мажбуриятларини бажармаган митинг шаклида бўлиб ўтди; иштирокчилар сони 30 одам, асосан, 30-64 ёшда бўлган одамлар еди. Полиция аралашмади.
Бокудаги муваффақиятсиз акция (19.01.22): мухолифат сиёсий муҳожирлар чақириқлариге жавоб қилиб, 10-15 атрофилаги одам ёки икки-уч киши куннинг ўртасида ижтимоий ҳимоя вазирлиги биносига келди. Норозилик акциясида иштирок етишга тайёр оломон йўқлиги сабабли улар ўзларини тарқатиб юбордилар ёки полиция ходимлари томонидан олиб кетилди. Шундай қилиб, эълон қилинган акция содир бўлмади. Бир баҳона сифатида, мухолифат блоггерлар-сиёсий муҳожирлар 1990 йил 20 январда содир булган фожиали воқеаларни 32-йиллигини фойдаланишга ҳаракат қилишти. Боку ва Озарбайжоннинг бошқа бир қатор ахоли пунктларига Совет армияси қисмларининг киритилиши натижасида юздан ортиқ маҳаллий аҳоли ҳалок бўлди.
Бокунинг Ясамал туманида 22.01.22 куни бўлиб ўтган норозилик акцияси ўз мажбуриятларини бажармаган ишлаб чиқувчи ширкатдан норози маҳаллий аҳоли митинги шаклида ўтди; иштирокчилар сони 50 одам, асосан, 30-64 ёшдагилар еди. Полиция аралашмади.
22.01.22 да Габала туманининг Kürd қишлоғидаги норозилик акцияси қишлоқ ижроия қўмитаси раҳбаридан норози маҳаллий аҳоли йиғилиши шаклида бўлиб ўтди; иштирокчилар сони 17 киши еди: барча эркаклар — 30-64 ёшдаги деҳқонлар эди. Талаб – ижро етувчи ҳокимият раҳбарини ўз лавозимидан олиб ташлаш. Йиғилишда ҳокимият вакиллари, жумладан, полиция вакиллари иштирок этмади.
Ташкилотчилар:
Хырдалан шаҳрида норозилик акцияси 15.01.22 – ишлаб чиқувчи компаниядан зарар кўрган одамларнинг ўзини ўзи ташкил қилиш.
Бокудаги муваффақиятсиз акция (19.01.22) – тўрт мухолифатчилар-сиёсий муҳожирлар-блогерлар: Маммадов Габил (Германия), Сулейманли Сулаймон (Швейцария), Жалилзаде Манаф (Швейцария), Агаев Орҳан (Германия); норозилик тўғридан-тўғри ташкил етиш ва мувофиқлаштириш сиёсий муҳожирлар томонидан мухолифат фаоли Валеҳ Ибодовга ишониб топширилган эди, Валеҳ Ибодов 28.04.21 да Россиянинг Бокудаги елчихонасида бўлиб ўтган Қорабоғда Россия тинчликпарварлари борлигига қарши норозилик акцияси ва 17.11.20 да пойтахт Шаҳидлар хиёбони яқинида Туркияни қўллаб-қувватлаш митингида иштирок етган эди.
22.01.22 да Бокунинг Ясамал туманида ўтказилган норозилик акцияси ишлаб чиқувчи компаниядан зарар кўрган одамларнинг ўз-ўзини ташкил қилишидир.
Габала тумани Kürd қишлоғида норозилик акцияси 22.01.22 – деҳқонларнинг ўзини-ўзи ташкил етиши
Вақти: 21-22.12.21 (Бишкек), 27.12.21 (Бишкек), 17.01.22 (Бишкек), 23.01.22 (Бишкек, Ўш, Қоракўл), 24.01.22 (Бишкек).
Жойлашган жойи: Бишкек; Қоракўл-Қирғизистон шимоли-шарқидаги Иссиқкўл вилоятининг маъмурий маркази, шимолда Қозоғистон Алмати вилояти ва Шарқда ҚХР нинг Шинжон-Уйғур автоном вилояти билан чегарадош; Ўш-Қирғизистон жанубида Тожикистон, Ўзбекистон, ҚХР нинг Шинжон-Уйғур автоном вилояти билан чегарадош.
Норозилик фаолиятининг шакли, иштирокчилар сони, асосий таркиби ва акцияларни ўтказиш сабаблари:
Бишкекда 21-22.12.21 содир булган норозилик акциялари назорат-касса машиналарини мажбурий ишлатилиши билан боғлиқ Солиқ кодексидаги янгиликларга қарши бозор савдогарларининг иш ташлаши ва митинг шаклида бўлиб ўтди.
Протестная акция в Бишкеке 27.12.21 состоялись в формате митинга рыночных торговцев против обязательного применением контрольно-кассовых машин.
Бишкекда 17.01.22 куни бўлиб ўтган норозилик акцияси Чуй вилоятининг Аламедин туманидаги 20 га яқин қишлоқ аҳолиси ҳукумат уйида ўз қишлоғида мактаб йўқлигидан норози бўлган митинг шаклида ўтди.
23.01.22 да Бишкек, Ўш ва Қоракўлдаги норозилик акциялари митинг ва пикетлар шаклида бўлиб ўтди, иштирокчиларнинг умумий сони 300 нафаргача (уларнинг 250 нафари пойтахтда); иштирокчиларнинг аксарияти ижодий зиёлилар, асосан ОАВ ходимлари ва фуқаролик фаоллари еди Норозилик акцияларининг сабаби – терговчи-журналист Болот Темировнинг хавфсизлик кучлари томонидан ҳибсга олиниши бўлиб, у давлат миллий хавфсизлик қўмитаси (ДМХХ) бошлиғининг оиласининг ёнилғи иши бўйича тергов натижаларини эълон қилганидан кейин амалга оширилди.
Бишкекда 24.01.22 куни бўлиб ўтган норозилик акцияси Қозоғистоннинг Алма-Ота вилояти билан чегарага туташ тўқмоқ шаҳридан (Чуй вилояти) бозор савдогарлари ҳукумат уйи биносида митинг шаклида бўлиб ўтди. Бахона — назорат-касса машиналарини мажбурий фойдаланиш билан боғлик Солиқ кодексига узгариш киритиш.
Ташкилотчилар:
Бишкекда 21-22.12.21 куни содир булган бозор савдогарларининг норозилик акциялари – бозор ишчилари касаба уюшмаси.
Бишкекда 07.12.21 куни содир булган бозор савдогарларининг норозилик акцияси – бозор ишчилари касаба уюшмаси.
Бишкекда 17.01.22 куни содир булган норозилик акцияси – қишлоқ аҳолисининг ўзини узи ташкил етиши.
Бишкек, Ўш ва Қоракўлда 23.01.22 куни содир булган норозилик акциялари – ОАВ ходимларининг ўзини ўзи ташкил етиши.
Бишкекда 04.01.22 куни содир булган Тўқмоқдан келган бозор савдогарларининг норозилик акцияси — бозор ишчилари касаба уюшмаси.